Święto Objawienia Pańskiego jest jednym z najstarszych świąt chrześcijańskich. W Kościele zachodnim zwyczaj świętowania Epifanii, czyli Objawienia, przyjął się prawdopodobnie jeszcze przed upowszechnieniem się święta Bożego Narodzenia. Dopiero w końcu IV w. do liturgii Kościoła powszechnego wprowadzone zostały dwie odrębne uroczystości: Boże Narodzenie – 25 grudnia i święto Objawienia Pańskiego – 6 stycznia. Święto Epifanii przypomina o objawieniu się Boga ludziom w widzialnej postaci. Bóg staje się człowiekiem i objawia się nie tylko Narodowi Wybranemu, ale całemu światu. Symbolem tego jest pokłon Trzech Mędrców, Magów, czy też Królów przybyłych do Betlejem ze Wschodu. Złożyli oni Nowonarodzonemu dary: złoto, kadzidło i mirrę. Dary złożone przez Mędrców mają swoją symbolikę: złoto – to symbol godności królewskiej, kadzidło – godności kapłańskiej, mirra – symbol wypełnienia proroctw mesjańskich oraz zapowiedź śmierci Zbawiciela
Z uroczystością Objawienia Pańskiego wiąże się zwyczaj święcenia kredy i kadzidła. Poświęconą kredą wypisuje się na drzwiach mieszkania litery: K+M+B lub C+M+B (nawiązując do łacińskiego brzmienia imienia – Casper) oraz aktualny rok. Czasem przed pierwszą literą też stawia się krzyżyk. Litery te odczytuje się zazwyczaj jako inicjały Trzech Króli. Możliwe są jeszcze inne interpretacje nawiązujące do łacińskich sentencji: Christus Mansionem Benedicat, czyli „Niech Chrystus błogosławi temu domowi” lub Christus Multorum Benefactor, czyli „Chrystus dobroczyńcą wielu”.
Z uroczystością wiąże się wiele tradycji i zwyczajów. W średniowieczu święcono także złoto, a poświęconym kadzidłem okadzano domy, aby uniknąć chorób. W wigilię święta święcono też wodę. Do innych zwyczajów pobożności ludowej związanych z świętem należą m.in. kolędowanie z gwiazdą betlejemską oraz figurami zwierząt (koniem, kozą, turoniem i niedźwiedziem).
Jednym z takich zwyczajów jest sposób przeżywania wieczorów od Wigilii Bożego Narodzenia do Trzech Króli. Czas ten nazywany był świętymi wieczorami. Wieczory szczodre to te od Nowego Roku do Trzech Króli. Szczodre, to tyle co hojne, nazwane tak na pamiątkę hojności Trzech Mędrców, którzy przybyli do Jezusa zrodzonego w żłobie z bogatymi darami. Idąc dalej – co to są szczodraki? Z czym wiąże się słowo „szczodraki”? Szczodraki to bułki drożdżowe z rodzynkami i orzechami a czasem z migdałem. Szczodraki miały swoją wymowę symboliczną: pieczono je takie, jaki był miniony rok. Gdy był urodzajny, lepiono duże rogale z białej mąki, nadziewane serem, farszem mięsnym lub kapustą z grzybami. Jeżeli zaś rok był biedny, szczodraki były malutkie, z mieszanej mąki, często z dodatkiem otrąb i bez nadzienia.. Szczodraki wypiekano specjalnie dla kolędników, którzy chodzili po kolędzie lub jak w niektórych miejscach nazywano: po szczodrakach. Z obdarowywaniem szczodrakami wiąże się wiele zwyczajów i wierzeń staropolskich, jak również życzeń i przyśpiewek. A kto trafił na szczodraki z migdałem, tem miał szczęście przez cały rok!
Szczodrego roku życzę migdałowo – wszystkiego najlepszego!
